Zmiany w VAT od 2018 roku - mechanizm podzielonej płatności

 15 grudnia 2017 r. Parlament przyjął ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, która od 1 kwietnia 2018 roku wprowadza do polskiego systemu podatkowego instytucję tzw. „split payment” czyli mechanizm podzielonej płatności. Ustawowy zapis zakłada dobrowolność stosowania tej metody płatności.

Na czym polega mechanizm podzielonej płatności?

Mechanizm podzielonej płatności polega na podziale wynikającej z faktury VAT kwoty zobowiązania brutto na dwie części, w związku z czym przedsiębiorca (nabywca) dokonuje płatności na dwa oddzielne rachunki bankowe sprzedawcy:

  • rachunek bankowy dla celów rozliczenia VAT - kwotę stanowiącą należny podatek VAT,
  • rachunek bankowy, standardowy - kwota netto z faktury VAT.

Rachunek bankowy dla potrzeb VAT ma być zakładany przez banki dla każdego płatnika podatku
od towarów i usług. Projekt ustawy nowelizującej zakłada, że instytucje finansowe nie będą uprawnione do pobierania opłat i prowizji za prowadzenie takiego rachunku, a szczegółowe zasady założenia i prowadzenia rachunku VAT zostały określone w ustawie Prawo bankowe.

Ustawodawca zakłada, że dobrowolność stosowania mechanizmu podzielonej płatności będzie przysługiwała wyłącznie nabywcy towarów lub usług. To nabywca będzie mógł oświadczyć swojemu kontrahentowi, u którego nabywa towary lub usługi, że w zakresie rozliczeń chce stosować mechanizm podzielonej płatności. Przyjęta zasada dobrowolności w stosunku do jednego kontrahenta nie oznacza obowiązku przyjęcia tego mechanizmu rozliczeń w stosunku do innych kontrahentów. Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, dobrowolność stosowania tego mechanizmu oznacza, że można go stosować również wybiórczo, w tym znaczeniu, że nie każda faktura musi być płacona z zastosowaniem formuły „split payment”.

W uzasadnieniu ustawy możemy również znaleźć stwierdzenie, że ustawodawca nie ingeruje
w konstytucyjną zasadę prawa własności. Pieniędzmi zgromadzonymi na tym rachunku VAT będzie dysponował podatnik, ale wyłącznie na określone cele, takie jak: zapłata zobowiązania w zakresie podatku VAT oraz zapłata kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT z faktury otrzymanej przez podatnika od swego kontrahenta. Podatnik będzie miał również prawo dysponować tymi pieniędzmi regulując inne zobowiązania, ale wyłącznie za zgodą naczelnika urzędu skarbowego. W takim przypadku, podatnik chcąc przeznaczyć pieniądze zgromadzone na rachunku bankowym VAT na zapłatę innych zobowiązań, będzie musiał wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o przelanie konkretnej kwoty z rachunku VAT na bieżący rachunek rozliczeniowy. Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego (do 60 dni, licząc od dnia złożenia takiego wniosku), naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wydać zgodę na przelanie konkretnej kwoty z rachunku VAT na bieżący rachunek podatnika. Zgoda taka wydawana będzie w formie postanowienia. W przypadku odmowy zgody na przekazanie pieniędzy, naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję administracyjną.

Ustawodawca wskazuje, że głównym celem ustawy zmieniającej jest „zapewnienie większej stabilności wpływów z tytułu podatku VAT, ale również zapobieganie unikania płacenia podatku od towarów i usług, co zapewni większe bezpieczeństwo podatkowe, pewność prowadzenia działalności gospodarczej oraz zachowanie równych zasad konkurencji.”

W całym kontekście nowej regulacji przewija się wątek „pewności prowadzenia działalności gospodarczej”, co do tego, czy zablokowane pieniądze na wyznaczonym rachunku bankowym VAT nie zachwieją płynnością finansową przedsiębiorcy (podatnik będzie dysponował wyłącznie kwotą netto) oraz czy odebranie dostawcom towarów i usług możliwości decydowania o zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności to dobre rozwiązanie.

Jeśli chcemy mówić o korzyściach dla nabywców towarów i usług decydujących się na wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności, to można wskazać na: skrócenie terminu zwrotu przez urząd skarbowy nadwyżki VAT naliczonego nad należnym do 25 dni, odstąpienie przez organy podatkowe od zastosowania regulacji zawartych w art.112b i art. 112 c ustawy o VAT, możliwość wykazania przed organami kontroli skarbowej, że nabywca dochował należytej staranności realizując umowę z danym kontrahentem oraz rezygnację przez organy podatkowe z naliczania podwyższonych odsetek za zwłokę w odniesieniu do zaległości w podatku VAT.

Należy jednak zauważyć, że obligatoryjny „split payment” wymaga zgody Komisji Europejskiej, (co wiąże się z dłuższą procedurą). Wprowadzony model dobrowolny takiej zgody nie potrzebuje, a jego zastosowanie należy do decyzji nabywców towarów i usług prowadzących działalność gospodarczą.

Polecamy: Zintegrowany kurs na samodzielnego księgowego (od podstaw do specjalisty)

Autor: Jolanta Romanowicz - wykładowca na kursach organizowanych przez Akademię Prawa Pracy i Rachunkowości CEDOZ