Czy pracownik mobilny jest w podróży służbowej ?

Nadrzędna kategoria: ROOT
Kategoria: Baza wiedzy

Podróżą służbową jest wykonywanie na polecenie pracodawcy zadań służbowych poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy. O miejscowości rozpoczęcia i zakończenia podróży krajowej decyduje pracodawca, może on również uznać, że miejscem rozpoczęcia lub zakończenia podróży krajowej jest miejscowość pobytu stałego lub czasowego pracownika.

Podróż służbowa charakteryzuje się tym, że jest odbywana:

•    poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy,
•    na polecenie pracodawcy,
•    w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania.

Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie. W praktyce jednak bardzo często mamy wątpliwości, czy mobilną aktywność pracownika możemy zakwalifikować jako podróż służbową, czy nie. Co jeśli charakter pracy i codzienne obowiązki pracownika polegają na nieustannym przemieszczaniu się po określonym, często nawet bardzo rozległym terenie? Co jeśli pracownik na dłuższy czas wyjeżdża wykonywać swoje obowiązki służbowe w innej miejscowości i przebywa tam miesiąc, czasem trzy a nawet sześć miesięcy ? A co w przypadku kierowców ? Odpowiedź niestety nie jest jednoznaczna. Niejednokrotnie rozstrzygnięcie bywa bardzo trudne i nierzadko pozostaje w gestii sądu.

Zgodnie z Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 r. (II PZP 3/11) pracownik przedsiębiorstwa budowlanego realizującego inwestycje w różnych miejscowościach może mieć w umowie o pracę określone miejsce wykonywania pracy (art. 29 § 1 pkt 2 k.p.) jako miejsce, gdzie pracodawca prowadzi budowy lub innego rodzaju stałe prace, ewentualnie ze wskazaniem na jakim obszarze. Każdorazowo stałym miejscem pracy takiego pracownika w rozumieniu art. 775 § 1 k.p. jest to miejsce spośród określonych w umowie o pracę, w którym pracownik przez dłuższy czas, systematycznie świadczy pracę.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 6 lutego 2009 r. (I SA/Po 1312/08) rozstrzyga natomiast, iż miejscem wykonywania pracy przez kierowcę jest miejsce, w którym otrzymuje on przydział zadań i w którym jest kierowany do ich wykonywania, a nie samochód, który w ramach swojej pracy prowadzi. Samochód jest bowiem narzędziem pracy kierowcy. W związku z tym kierowca może odbywać podróże służbowe i otrzymywać należności w postaci diet z tego tytułu.

Odmiennego zdania natomiast był Sąd Najwyższy w Uchwale SN w składzie 7 sędziów z dnia 19 listopada 2008 r. II PZP 11/08, stwierdzając że kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 k.p..

Stosownie do Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 września 2010 r. (II FSK 648/09) definiując podróż służbową trzeba wskazać, iż pracownicy mobilni są grupą osób pracujących w warunkach stałego przemieszczania się (podróży). Podróż nie stanowi u nich zjawiska wyjątkowego, lecz jest normalnym wykonywaniem obowiązków pracowniczych, a podróż służbowa ma charakter incydentalny. Nie jest zatem podróżą służbową wykonywanie pracy (zadań) w różnych miejscowościach.

Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w Wyroku  SN z dnia 28 czerwca 2012 r. (II UK 284/11) stwierdzając, iż pracownicy których praca z istoty polega na przemieszczaniu na pewnym obszarze, nie odbywają podróży służbowych.

Mając na uwadze m.in. przedstawione interpretacje należy z dużą ostrożnością i wnikliwością przeanalizować zasadność i obowiązek wypłaty stosownych należności z tytułu podróży służbowych. Tym bardziej, że tylko poprane zakwalifikowanie podróży służbowej pozwala na jej rozliczenie z zastosowaniem zwolnienia z oskładkowania i opodatkowania do wysokości określonej w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.01.2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z dnia 5     lutego 2013 r.). Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a) ustawy PIT, diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika są wolne od podatku dochodowego do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub przepisach.

Autor: Monika Smulewicz