Obowiązki pracodawcy w zakresie profilaktycznej opieki lekarskiej

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom profilaktyczną opiekę lekarską na zasadach określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r.[1].

Zgodnie z art. 229 § 4 K.p.[2] pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy, ale również pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy oraz inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Nie wszyscy jednak nowo zatrudniani pracownicy podlegają badaniom wstępnym. Zgodnie bowiem z art. 229 §1¹ K.p. wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:

• przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą,
• przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego  stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych[3]. Przepis ten dotyczy również osób przyjmowanych do pracy jednocześnie pozostających w stosunku pracy z innym pracodawcą.

Badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Skierowanie powinno w sobie zawierać:

• określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
• w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub w przypadku osób przenoszonych do pracy na inne stanowiska – określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona, przy czym pracodawca może wskazać dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,
• w przypadku pracowników – określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
• opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, na których pracownik jest lub będzie zatrudniony czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega także kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Okresowe i kontrolne badania lekarskie powinny być przeprowadzone (w miarę możliwości) w godzinach pracy . Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

Należy również przypomnieć, że pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także:

• po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,
• po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Wszystkie badania przeprowadzane w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej zgodnie z wymogami określonymi w Kodeksie pracy oraz Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. są przeprowadzane na koszt pracodawcy.