Prawo do świadczeń zdrowotnych pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym

Zgodnie z art. 174 K.p. [2] na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. Pracownika nie można wysłać na urlop bezpłatny bez jego wniosku i wbrew jego woli.[2]

Pracownik, któremu zgodnie z jego wnioskiem udzielono urlopu bezpłatnego, pozostaje nadal w stosunku pracy, ale nie świadczy pracy, pracodawca nie wypłaca mu wynagrodzenia i w czasie tej nieobecności nie podlega również ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Wg ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej [3] pracownik korzystający z urlopu bezpłatnego traci prawo do opieki zdrowotnej finansowanej z Narodowego Funduszu Zdrowia po upływie 30 dni od dnia rozpoczęcia tego urlopu. Wraz z nim prawo do świadczeń opieki zdrowotnej tracą również członkowie rodziny zgłoszeni przez niego wcześniej do ubezpieczenia zdrowotnego. Aby pracownik nabył prawo do świadczeń zdrowotnych w trakcie powyższej nieobecności, powinien zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny (zgłosić go może pracujący małżonek, pracujące dziecko lub małżonek – emeryt). Zgłoszenie takie jest obowiązkiem członka rodziny podlegającego ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jako członek rodziny zgłoszony do ubezpieczenia nasz pracownik uzyska prawo do  świadczeń opieki zdrowotnej począwszy od dnia zgłoszenia go do ubezpieczenia.

Warto przypomnieć, że członkami rodziny, zgodnie z art. 5 ustawy [4] są następujące osoby:

a)       dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub jednostce naukowej prowadzącej studia doktoranckie – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,

b)       małżonka,

c)       wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym;

Jeżeli osoba przebywająca na urlopie bezpłatnym nie może być zgłoszona jako członek rodziny (np. przez współmałżonka), bo jest np. osobą samotną, ma prawo ubezpieczyć się dobrowolnie na podstawie pisemnego wniosku złożonego w oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia. Wiąże się to jednak z koniecznością opłacania za każdy miesiąc składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym następuje z dniem określonym w umowie zawartej przez tę osobę z NFZ, a ustanie ubezpieczenia następuje z dniem rozwiązania umowy lub po upływie miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek.

Korzystanie przez pracownika z urlopu bezpłatnego ma również wpływ na jego prawo w tym okresie do zasiłków w razie choroby i macierzyństwa, tj. zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego, wyrównawczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego.

Jeżeli w okresie przebywania na urlopie bezpłatnym pracownik zachoruje, za okres niezdolności do pracy przypadającej w czasie tego urlopu nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Zasiłek chorobowy (lub wynagrodzenie chorobowe) przysługuje natomiast za okres niezdolności do pracy, który co prawda powstał w czasie urlopu bezpłatnego, ale trwa po jego zakończeniu.

W sytuacji gdy z końcem urlopu bezpłatnego ustaje zatrudnienie, a pracownik w okresie tego urlopu stanie się niezdolny do pracy z powodu choroby, nie przysługuje mu prawo do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy przypadający w czasie urlopu bezpłatnego. Po zakończeniu tego urlopu i ustaniu zatrudnienia pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Zasiłek przysługuje na ogólnych zasadach, tzn. wtedy, gdy nie zachodzą okoliczności wykluczające prawo do zasiłku po ustaniu zatrudnienia. Zgodnie z art. 13 ust.1 ustawy [5] zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

1)       ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;

2)       kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby;

3)       nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, w przypadkach określonych w art. 4 ust. 1;  (nie jest w okresie wyczekiwania)

4)       jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego;

5)       podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

 

Katarzyna Paczkowska