Czy musimy wypłacać pracownikom wynagrodzenie?

Nadrzędna kategoria: Baza wiedzy
Kategoria: Baza wiedzy / Kadry i płace
Sylwia Kucharska

 

Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy, jeżeli zatrudniamy pracowników na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania lub spółdzielczej umowy o pracę – jesteśmy zobowiązani do wypłaty należnego im wynagrodzenia. Wynagrodzenie to powinno być ustalone w takiej wysokości, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy, kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Wypłata tak ustalonego wynagrodzenia powinna następować co najmniej raz w miesiącu, w stałym, wyznaczonym z góry terminie, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Dokładny termin wypłaty wynagrodzenia ustala pracodawca w wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy – regulaminach, zbiorowych układach pracy czy umowach o pracę. Nie można jednak do wyżej wymienionych dokumentów skopiować wprost zapisu z kodeksu pracy. Pracownik bowiem ma prawo znać dokładny termin w jakim otrzyma wynagrodzenie, nie można więc uznać, że terminem tym jest trwający blisko dwa tygodnie okres!

Warto również zaznaczyć, że jeśli pracodawca jako dzień wypłaty wskaże np. 10 dzień każdego miesiąca, oznacza to, że tego dnia pracownik ma mieć wynagrodzenie do swojej dyspozycji – powinno ono albo znajdować się w kasie, gotowe do pobrania przez pracownika, albo już być zaksięgowane na wskazanym przez pracownika rachunku bankowym. Niedopuszczalne jest bowiem, aby za dzień wypłaty traktować dzień obciążenia rachunku bankowego pracodawcy, czyli dzień w którym pracodawca zlecił własnemu bankowi wykonanie przelewu. Jeżeli dzień wypłaty wynagrodzenia przypada na dzień wolny od pracy, to zgodnie z art. 85 § 3 Kodeksu pracy, wynagrodzenie wypłaca się dniu poprzedzającym.

Czy może pracodawca nie wypłacić pracownikowi wynagrodzenia?

Może, ale wyłącznie pod pewnymi warunkami. Z pewnością pracodawca nie zapłaci za czas niewykonywania pracy wówczas, gdy przepisy na to pozwalają. Oznacza to, że pracownik nie otrzyma wynagrodzenia jeżeli powstrzymuje się od pracy np. w czasie strajku, czy nie stawi się w pracy i nie usprawiedliwi swojej nieobecności.

Natomiast bezwzględnie otrzyma wynagrodzenie jeśli jest nieobecny w pracy np. z powodu wykorzystywania przysługującego mu urlopu lub nie świadczy pracy z uwagi na brak takiej możliwości – w sytuacji, gdy pracownik stawił się do pracy i jest w gotowości do jej świadczenia, ale pracodawca nie zapewnił mu odpowiednich warunków, materiałów, sprzętu etc.

Zdarza się jednak, że pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia za pracę, lub za czas gotowości do pracy. Co wówczas może zrobić pracownik? Czy powód dla którego pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia ma wpływ na ewentualne konsekwencje?

Jakie uprawnienia przysługują pracownikowi w związku z nieterminową wypłatą wynagrodzenia?

Przede wszystkim pracownik ma prawo zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy, która na wniosek pracownika może wszcząć postępowanie kontrolne i zażądać od pracodawcy złożenia odpowiednich wyjaśnień. Jeżeli inspektor uzna, że skarga pracownika była zasadna – nakaże pracodawcy wypłatę należnego wynagrodzenia w terminie natychmiastowym. Dodatkowo może również nałożyć na pracodawcę grzywnę w wysokości od 1000 do 2000 zł, a jeżeli podobne wykroczenie miało już co najmniej dwukrotnie miejsce w przeciągu ostatnich 2 lat od ostatniego ukarania – grzywna może wynieść do 5000 zł. 

Jeżeli pracodawca odmówi przyjęcia mandatu lub odmówi wypłaty zaległej pensji – może to zostać potraktowane jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które grozi kara grzywny w wysokości do 30000 zł.

Pracownik ma również prawo domagać się ustawowych odsetek od nieterminowej wypłaty wynagrodzenia. Co ważne – odsetki takie będą przysługiwały również w sytuacji, gdy nie powstała po stronie zatrudnionego szkoda, wystarczy w tym przypadku samo uniemożliwienie pracownikowi korzystania z jego pieniędzy. Jak orzekł Sąd Najwyższy (III PZP 18/02 z dnia 19.09.2002r.) odsetki za czas opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za pracę przysługują pracownikowi  także w części, od której pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne a także na podatek dochodowy od osób fizycznych, co oznacza, że powinny być naliczone od kwoty brutto wynagrodzenia i od pierwszego dnia, którego pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia.

Jeżeli natomiast w wyniku działań pracodawcy pracownik poniósł szkodę – ma prawo domagać się przed sądem odszkodowania z tego tytułu. Aby je otrzymać, będzie musiał wykazać, że poniósł szkodę, określić jej rozmiar oraz wykazać związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy opóźnieniem w wypłacie wynagrodzenia, a poniesieniem samej szkody.  

Powtarzający się brak wypłat wynagrodzenia może być uznany za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika, może być więc również powodem rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia – w trybie art. 55 § 11 Kodeksu pracy. Ci z Was, którzy byli na naszych szkoleniach z zakresu prawa pracy, wiedzą, że jest to rozwiązanie w trybie natychmiastowym – dziś pracownik składa pismo i dziś odchodzi z pracy, nie ma już żadnego „jutra”. Ponieważ jest to sytuacja wyjątkowa, a pracownik został poprzez działanie pracodawcy zmuszony do takiego trybu zakończenia stosunku pracy, ustawodawca zapewnił pracownikowi odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za przysługujący mu w normalnych warunkach okres wypowiedzenia.

Czy powód dla którego pracodawca nie wypłaca terminowo wynagrodzenia pracownikom ma wpływ na ewentualne konsekwencje?

Pracodawcy niestety dość często nie wypłacają terminowo wynagrodzeń swoim pracownikom tłumacząc się brakiem płynności finansowej czy problemami technicznymi po stronie banku. Dla pracownika, w świetle obowiązujących przepisów, nie ma to jednak żadnego znaczenia. Pracodawca ma bowiem bezwarunkowy obowiązek wypłaty wynagrodzenia na zasadach i w terminach obowiązujących w danym zakładzie pracy.

Oczywiście nie każdy pracownik, podobnie jak i nie każdy obywatel zna i korzysta z przysługujących mu praw.

Tak jest, ale czy tak być powinno?

 

Polecamy: Kadry, Płace i ZUS z Płatnikiem (poziom podstawowy)

Autor: Katarzyna Paczkowska - wykładowca na kursach organizowanych przez Akademię Prawa Pracy i Rachunkowości CEDOZ