Ograniczenie składki zdrowotnej  do  wysokości zaliczki na podatek dochodowy

 

Zasadny obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne reguluje ustawia z dnia 27 sierpnia 2004 r. 
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2022 r. poz. 2561, 
z późn. zm.).

Zgodnie z jej przepisami składkę na ubezpieczenie zdrowotne pracowników należy obliczyć 
w wysokości 9% podstawy wymiaru, zaś podstawę jej wymiaru stanowi kwota podstawy składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, która jest pomniejszana o kwoty składek społecznych  finansowanych ze środków pracownika.

Ponadto z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie wyłączymy wynagrodzenia               za czas niezdolności do pracy na skutek choroby (art. 81 ust. 5) oraz nie zastosujemy do niej ograniczenia do kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej.

W sytuacji, gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez pracodawcę jest wyższa od kwoty zaliczki na podatek dochodowy przeliczonej w stanie prawnym obowiązującym na dzień 
31 grudnia 2021 roku, składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy obniżyć do wysokości zaliczki na podatek dochodowy (art. 83 ust. 1).

Warto zaznaczyć, że przepisy ustawy o PDOF na koniec 2021 roku znacznie różniły się  od tych obecnie obowiązujących, m.in. stopa procentowa podatku dochodowego wynosiła 17% i 32%, roczna kwota wolna od podatku to 525,12 zł., a pierwszy próg podatkowy stanowił wartość 85 528,00 zł.

Poza tym za osoby, które korzystają z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PDOF, tj. osoby do 26 roku życia, 
a także osoby korzystające z ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz dla pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 152-154) dokonuje się przeliczenia „hipotetycznej zaliczki na podatek dochodowym” zgodnie z przepisami obowiązującymi na dzień 31 grudnia 2021 roku. W sytuacji, gdy kwota składki zdrowotnej jest wyższa od tak wyliczonej zaliczki na podatek dochodowy, składkę zdrowotną obniża się do jej wysokości.

Zatem powyższe regulacje nakładają na pracodawców obowiązek naliczania zaliczki na podatek dochodowy w dwóch wariantach, tj. zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, którą zobowiązani są przekazać do Urzędu Skarbowego oraz tej służącej do ograniczenia wysokości składki zdrowotnej. 

W tym drugim wariancie kalkulacyjnym nie zmieniły się zasady dotyczące ustalania podstawy opodatkowania, jak wyjaśnia Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 lutego 2016 r. (sygn. akt III UZP 18/15) "składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega obniżeniu do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w tej części, którą oblicza się od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki".

Powyższe stanowisko podziela również Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w odpowiedziach na najczęściej zadawane pytania - Zmiany w składce zdrowotnej od 2022 r. dostępnych w serwisie internetowym www.zus.pl, uzasadnia, iż "w stanie prawnym obowiązującym przez 1 stycznia 2022 r. jak też po zmianach, w przypadku uzyskania składników przychodu, z których nie wszystkie stanowią podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, obniżenie składki zdrowotnej, o której mowa w art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, do wysokości zaliczki na podatek, następuje w odniesieniu do części zaliczki jaka jest obliczana od przychodów, które równocześnie stanowiły podstawę wymiaru składki" .

Wobec tego przychody, które nie stanowią podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, takie jak, np. zasiłki za czas choroby i macierzyństwa lub wpłaty pracodawcy z tytułu Pracowniczych Planów Kapitałowych nie będą uwzględniane w podstawie opodatkowania przeznaczonej do obniżenia składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy. 

 

Autor: Monika Włodarska - wykładowca na kursach organizowanych przez Akademię Prawa Pracy i Rachunkowości CEDOZ.